Iş heläkçiligi näme?
Hünär hadysasy, iş berijiniň iş ýerinde ýa-da iş ýeriniň daşynda işleýän wagtynda ýüze çykýan fiziki we soňraky akyl problemalary bilen baglanyşykly heläkçilikdir.
Hünär çäreleriniň görülmegine garamazdan hünär heläkçiligi bolup biler. Işgär bilen iş berijiniň arasyndaky şertnama sebäpli ýetirilen zyýanyň öwezini dolmak iş berijiniň üstüne düşýär. Iş berijiniň görmedik ýa-da ýeterlik derejede görmedik çäreleri, erbet iş şertleri sebäpli ýüze çykan betbagtçylyklar ýaly sebäplere görä iş berijini jogapkärçilige çekýäris. Hünär hadysasy diňe bir fiziki hadysany aňlatman, akyl hadysalaryny hem getirýär. Aboveokarda agzalan ýaramaz iş gurşawy, ikisini hem görkezýär. Gowy iş şertlerinde işçi ýaralanyp, ýaralanyp ýa-da ölüp biler. Elbetde, erbet iş gurşawy zerarly zyýan çeken işçi, ýakyn ýyllarda ýene-de nähili işlejekdigi, şol bir işi edende gorkmazlygy, fiziki zeperinden başga-da psihologiki taýdan çökjekdigini duýar. aldy. Elbetde, erbet iş gurşawy zerarly zyýan çeken işçi, ýakyn ýyllarda ýene-de nähili işlejekdigi, şol bir işi edende gorkmazlygy, fiziki zeperinden başga-da psihologiki taýdan çökjekdigini duýar. aldy.
Durmuş ätiýaçlandyryşy we 5510 belgili umumy saglyk ätiýaçlandyryş kanuny. Makala laýyklykda iş heläkçiligi hasaplanýan ýagdaýlar aşakdakylar:
- Işçiniň iş ýerinde wagty fiziki we akyl taýdan ýetirilen zyýany,
- Thetiýaçlandyrylan iş beriji tarapyndan ýerine ýetirilen iş sebäpli öz adyndan we hasabyndan özbaşdak işleýän bolsa, ýerine ýetirýän işi sebäpli bolup geçýän her dürli wakalar,
- Iş beriji üçin işleýän ätiýaçlandyrylan adamyň iş ýeriniň daşyndaky başga bir ýere resmi hökmünde iberilmegi sebäpli esasy işini ýerine ýetirmän sarp eden wagtyň dowamynda çeken ýitgiler,
- Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda maruz kaldığı zararlar,
- Thetiýaçlandyrylan iş beriji tarapyndan üpjün edilen ulag bilen iş ýerine gidip-gidip, ätiýaçlandyrylan adama derrew ýa-da soň fiziki ýa-da akyl taýdan kemis bolan mahaly ýüze çykan islendik betbagtçylyk iş hadysasy hasaplanýar.
Hünär heläkçiliginde iş ýeriniň düşünjesi 4 diwar bilen örtülen ýeri aňlatmaýar. Iş gatnaşyklary sebäpli işgäriň fiziki we akyl taýdan zeper ýetmegi, iş hadysasy hasaplanýar, bu hadysanyň ýüze çykan ýeri iş ýeri bolmaly däldir. Bu ýerde esasy waka, iş gatnaşyklary sebäpli bir ýerde bolanyňyzda oňaýsyz waka bilen ýüzbe-ýüz bolmakdyr.
Iş heläkçiliginiň öwezini dolmak meselesi näme?
Iş hadysasynda öwezini dolmak meselesi, iş ýerinde işleýän işgäriň şikes ýetmegi ýa-da ölmegi sebäpli garyndaşlaryna ýa-da özüne kompensasiýa talap edilýär.
Iş hadysasynyň öwezini dolmak kazyýet işine kimiň garşysyna çykyp biler?
Iş hadysasy sebäpli öwezini dolmak baradaky kazyýet işi, eger bar bolsa, iş gatnaşyklary sebäpli zyýan çeken adam ýa-da garyndaşlary tarapyndan aşaky derejeli iş berijilere garşy kazyýet işi gozgap biler. Uly bir kompaniýanyň çäginde işleýän başga bir kiçi kompaniýanyň işgäri ýaralanan ýa-da ölen bolsa, iki kompaniýa bilelikde jogapkärçilik çekýär we maddy we ahlak taýdan zyýan talap edip biler.
Mysal bermek bilen düşündirmek üçin A atly gurluşyk kompaniýasy, B lifti kompaniýasy tarapyndan öndürilen gurluşyk liftine eýe bolar. B kompaniýasynyň işgäri haýsydyr bir heläkçilik zerarly ýaralanan ýa-da öldürilen bolsa, A we B kompaniýalary bilelikde jogapkärçilik çekýärler.
Iş ýeriniň bölünmegi we awariýa hasap edilip bilinjek ýagdaýlar
Iş wagtynda iş gatnaşyklary sebäpli şikes ýetmeli ýa-da ölmeli däl. Iş ýerinde syrkaw we ýürek agyry bolan işçi hem öwezini doluş tölegini talap edip biler. Bu ýerdäki iş sözi 4 diwarly iş ýerini aňlatmaýar. Kurýerleriň iş ýerleri köplenç köçelerde bolýar we olaryň heläkçiligi iş heläkçiligi hasaplanýar. Bu ýerdäki iş termini iş ýerine ýetirilen wagty islendik ýerde bolup biler.
Iş heläkçiliginde öwezini dolmak meselesini tabşyrmagyň wagty we wagty
Iş heläkçiligi sebäpli kompensasiýa talap etmek hukugymyz bolan wakadan başlap 10 ýyl. Bu 10 ýyldan soň öwezini dolmak baradaky talapymyz wagtlaýyn gadagan edilýär we kazyýet işi edip bilmeris. Iş heläkçiliginiň netijesi kazyýet işiniň dowamlylygyna täsir etmeýär.
Mysal üçin, iş heläkçiligi sebäpli jenaýat işi gozgalsa, gurluşyk howpsuzlygy toruny ulanmanlygy sebäpli ýykylan we ölen 2 işçi üçin gurluşyk kompaniýasy jogapkärdir we jenaýat işi açylýar. Bu ýagdaýda çäklendirmeler, iş heläkçiligi hadysasyndaky çäklendirmelerden artyk ulanylýar.
Iş hadysasynyň öwezini dolmak meselesini kim berip biler?
Iş hadysasy sebäpli öwezini dolmak üçin kazyýet işi Türkiýe Respublikasynyň raýatlary ýa-da daşary ýurtlular üçin iş rugsady ýa-da garyndaşlary tarapyndan berlip bilner. Bu kompensasiýa ýagdaýlaryny açmak üçin möhüm zat, iş rugsady.
Iş rugsady bolmazdan işgärler näme etmeli?
Awariýanyň iş heläkçiligi hökmünde kesgitlenmegi we iş berijiniň bu heläkçilige sebäp bolmagy üçin işgär bilen iş berijiniň arasyndaky şertnama resmi taýdan ätiýaçlandyrylmalydyr. Aýratyn ýagdaýlarda, ätiýaçlandyrylmadyk işgärler bu kazyýet işini açyp bilmeýärler. Instiýaçlandyrylmadyk işgärler iş heläkçiligine uçranlarynda, iş heläkçiliginiň öwezini dolmak üçin kazyýet işi edip bilmeýärler, ýöne maddy we ahlak taýdan öwezini dolmagy talap edip bilerler. Bu nukdaýnazardan kanun çykaryjy şeýle hukugy berdi.
Iş heläkçiliginde maddy we ahlak taýdan zyýan
Kompensasiýa
Forgetatdan çykarmaly däl kompensasiýa meselesi, işçiniň iş ýerinde başdan geçiren beden zyýanynyň netijesinde ýüze çykýan psihologiki zyýan netijesinde talap edilip bilner. Zyýan ýeten işçiden ýa-da zeper ýeten işçiniň garyndaşlaryndan pul däl zyýan talap edilip bilner.
Maliýe öwezini dolmak
Möhüm öwezini dolmak talaby işçiniň tötänleýin şikeslenmegi netijesinde talap edilýär. Işçi ukypsyz bolsa, ukypsyzlygyň öwezini dolmak talap edilýär. Wakadan görnüşi ýaly, işçi ukypsyz boldy we bu amal bilen işleşip bilmeýär, şonuň üçin öwezini dolmak talap etmek onuň iň uly hukugy we zerurlygydyr.
Işçiniň çeken şikesleri hemişelik maýyplyk bolar ýaly bolsa, hemişelik ukypsyzlyk öwezini dolmak talap edilýär. Işçi indi işläp bilmeýändigi sebäpli, özüni we garaşlylaryny ekläp bilmeýär we öwezini dolmagy talap edýär. Hemişelik ukypsyzlygyň öwezini dolmak üçin adaty işçi güýjüniň 10% -ini ýitirmek ýeterlikdir.
Injuredaralanmak we hemişelik maýyp bolmak diňe görünýän şikesleriň bardygyny aňlatmaýar. Hünär keselleri hem bu ýagdaýa degişlidir, mysal üçin, magdan işgäriň dem alyş ýollarynyň öňküsi ýaly işlemezligi we kömür tozany sebäpli öýkenine zeper ýetmegi netijesinde dem gysmagy, hemişelik zeper bar we işlemezligi.
Awariýa sebäpli işçi ölen halatynda goldawdan mahrum edilmek üçin kompensasiýa talap edilýär. Bu iş, işçiniň ölüminden soň garaşly adamlaryna ideg edip bilmeýändigi sebäpli galanlar üçin öwezini dolmakdyr. Bu adamlar işgäriň ejesi, kakasy, dogany, ýanýoldaşy ýa-da çagasy bolup biler. Öwezini dolmak baradaky bu talap diňe işgäriň ölümi bilen berlip bilner.
Iş hadysalarynda jogapkär we ygtyýarly kazyýetde
Iş heläkçiliginiň jogapkär kazyýeti Zähmet kazyýetidir. Urisurisdiksiýa nukdaýnazaryndan, heläkçiligiň bolan ýeriniň kazyýetine ýa-da iş berijiniň ýaşaýan ýerine salgy berilýär.
Kazyýet karary
- Hukuk bölümi 2013/15008 E., 2013/21708 K.
“Adalat teksti”
Kazyýet: Birinji kazyýetiň raýat kazyýeti
Arza beriji, iş hadysasy sebäpli maýyplygy sebäpli ýüze çykan maddy we ahlak öwezini dolmagy talap etdi.
Kazyýet kararlarda görkezilişi ýaly haýyşy ret etmek kararyna geldi.
Karar kazyýetiň aklawçysy tarapyndan diňlenişikde şikaýat edilenden soň, şikaýat haýyşynyň wagtynda bolandygyna we Derňew kazy tarapyndan taýýarlanan hasabatyň we faýldaky kagyzlaryň okalmagyndan soň şikaýat edilýän kazyýet işi gozgaldy. Raýat Prosessual Kodeksiniň 438-nji maddasyna laýyklykda. Articleokary Kazyýetiň synagynyň diňlenişikde geçirilmegi baradaky haýyşy ret etmek kararyna gelenden soň, makaladaky çäklendirilen we sanly ýagdaýlaryň hiç birine laýyk gelmeýänligi sebäpli, işiň zerurlygy göz öňünde tutulyp, indiki karar kesgitlenildi .
Karar
Kazyýet, 13.01.2008-nji ýyldaky iş heläkçiligi sebäpli maddy we ahlak taýdan ýetirilen zyýanyň öwezini dolmak üçin ätiýaçlandyrylan talapçynyň talaplary bilen baglanyşykly.
Kazyýet taraplaryň arasyndaky gatnaşyklaryň hyzmat şertnamasyna esaslanmandygyny, bu gatnaşyklaryň iş şertnamasydygyny we bu hadysanyň iş hadysasy däldigini aýdyp, kazyýet işini ret etmek kararyna gelen bolsa-da, bu netije ýerlikli hasap edilmedi aşakdaky sebäplere görä.
Iş heläkçiliginiň kesgitlemesi 506-njy Kanunyň 11-nji maddasynda we 5510-njy Kanunyň 13-nji maddasynda berilýär. 2008-nji ýylyň 13.01.2008-nji ýylda güýje giren 506-njy Kanunyň 11-nji maddasyna laýyklykda, heläkçilik ýüze çykanda, ätiýaçlandyrylan iş ýerinde bolsa, emdirýän aýal esasy işini etmän geçiren wagtlarynda ätiýaçlandyrylan aýaldy; ätiýaçlandyrylan adamyň iş beriji tarapyndan nobatdaky başga bir ýere geçirilmegi sebäpli iş beriji tarapyndan ýerine ýetirilýän işe. Iş hadysalary ätiýaçlandyrylan adamyň ulagda iş ýerine ýa-da iş ýerinden äkidilende ýüze çykýan hadysalar hökmünde kesgitlenýär; iş beriji tarapyndan çagasyna süýt bermek üçin bölünip berlen we ätiýaçlandyrylanlaryň derrew ýa-da soň fiziki ýa-da akyl taýdan näsazlygyna sebäp bolýan döwürde üpjün edilýär.
Mundan başga-da, Institutyň iş heläkçiligini derňemek baradaky hasabatlary tersine subut edilýänçä hakyky resminamalar bolup durýar we eger edara tarapyndan geçirilen derňewiň netijesinde zyýanly waka iş hadysasy hökmünde kabul edilse, tersine diňe açylyp bilinjek mesele. kazyýet işi arkaly. Institut tarapyndan iş hadysasy hökmünde kabul edilen hadysanyň iş hadysasy däldigini kesgitlän halatynda, dogry ýerlere täsir edýändigi sebäpli SSI we degişli iş berijini garşydaş hasaplamaly.
Şu wagta çenli berlen düşündirişlerden soň, faýlyň çäginden 13.01.2008-nji ýyldaky wakanyň Institut tarapyndan iş hadysasy hökmünde kabul edilendigi we Institutyň heläkçilikli adamy hünär heläkçiligini ätiýaçlandyryş bölüminden 40.20% maýyplygy sebäpli töländigi aýdylýar. .
Şeýlelik bilen, ýaralanan talapçynyň edara tarapyndan iş hadysasy hökmünde şikes ýeten we iş heläkçiligini ätiýaçlandyryş bölüminden özüne tölenen hadysanyň, ýokarda agzalan zyýanly hadysanyň iş däldigini kesgitlemek ýa-da kesgitlemek awariýa, ýokarda düşündirilişi ýaly, diňe başgaça talap edýänler tarapyndan açylar. “Awariýanyň ýokdugyny anyklamak” meselesi öňe sürülip bilner. Sebäbi bir hadysanyň iş hadysasy däldigini kesgitlemek ýagdaýlary SSI-iň bir tarapdan hukugy bilen baglanyşykly we SGK bu öwezini dolmak işlerinde gatnaşmaýar. Şoňa görä-de, edaranyň gatnaşmaýan bu işinde, hadysanyň iş hadysasy däldigi baradaky baha bermek bilen kazyýet işini ret etmek dogry däldi. Mundan başga-da, kazyýetiň kabul ediş ýoly nukdaýnazaryndan, ýokarda agzalan waka iş hadysasy bolmasa-da, gynamaly hereket bar bolsa, kazyýet işiniň nukdaýnazaryndan kazyýetiň mazmuny barada karar bermek dogry däl. Zähmet kazyýeti, iş hadysasy hökmünde garalyp bilinmeýän we bu ýerde hasaplaşyk edarasynyň umumy ýurisdiksiýasy umumy ýurisdiksiýa kazyýetidir. Muny hem äsgermezlik etmek ýalňyş.
Ilki bilen edilmeli zat, günäkärlenýäniň 13.01.2008-nji ýyldaky wakanyň iş hadysasy däldigini ýa-da ýokdugyny kesgitlemek üçin kazyýete ýüz tutjakdygyny ýa-da ýokdugyny soramak, eger günäkärlenýän resminama berjekdigini mälim etse, bu kazyýet işiniň netijesine garaşmak; bolmasa, bu meseläniň özenine baryp, ähli subutnamalara bilelikde baha bermekden we karar bermekden ybarat.
Bu ýagdaýda talapçynyň aklawçysynyň bu taraplara gönükdirilen garşylyklary kabul edilmeli we düzgün ýatyrylmaly.
Netije: 2013-nji ýylyň 25-nji noýabrynda ýokarda düşündirilen sebäplere görä kazyýetiň ýatyrylmagy we şikaýat töleginiň talap boýunça talapçynyň yzyna gaýtarylmagy barada biragyzdan karar berildi.