Turkuaz kart, Türkiye’nin yabancıların çalışma izni konusunda getirdiği yeniliklerden birisidir. 6735 sayılı Uluslararası işgücü Kanunu ile ülkemiz ekonomisine ve istihdamına olumlu katkıda bulunacak nitelikli yabancılara turkuaz kart adı altında yeni bir çalışma izin sistemi getirilmiştir. Bu yazıda turkuaz kart ve bu kartın nasıl ve kimler tarafından alınabileceği, turkuaz kart sahibinin hak ve yükümlülükleri incelenmiştir. Turkuaz kart, sahibine tanınan haklardan en önemlisi istisnai yolla Türk vatandaşlığına alınmaktır.
Türk Vatandaşlığı Kanunu, Milletlerarası Özel Hukuk Ve Usul Hukuku Hakkında Kanun, Türk Medeni Kanunu
Turkuaz kart nedir?
Turkuaz kart, olağan prosedürlerin dışına çıkarak yabancıların ülkede bazı imtiyazlı haklar ile çalışmasına imkan tanımaktadır. Nitelikli iş gücü istihdamı için öngörülen turkuaz kart, Uluslararası İşgücü Kanunu ile hayatımıza giren yeni bir uygulamadır.
Yabancıların Türkiye’de istihdamı
Yabancı, Uluslararası İşgücü Kanunu bakımından “Türkiye Cumhuriyeti devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişi” olarak tanımlanmıştır. Bu anlamda yabancı başka bir devletin vatandaşı olabileceği gibi uluslararası koruma sahibi veya vatansız da olabilir.
Çalışma izni esasları
Türkiye’de çalışmak isteyen yabancılar UİK uyarınca çalışma izni almak mecburiyetindirler. Kanunda bazı işkolları için önizin alınması öngörülmüştür.
Kanunda sayılan çalışma izni türleri ise; süreli çalışma izni, süresiz çalışma izni, bağımsız çalışma izni, Turkuaz kart, istinasi çalışma iznidir. İş bu yazımızda turkuaz karta ilişkin inceleme yapılacaktır.
Turkuaz kart Uluslararası İşgücü Kanunu MADDE 11’de tanımlanmıştır:
“(1) Uluslararası işgücü politikası doğrultusunda; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre başvurusu uygun görülen yabancılara Turkuaz Kart verilir.
(2) Turkuaz Kart, ilk üç yılı geçiş süresi olmak kaydıyla verilir. Bakanlık, geçiş süresi içinde işveren veya yabancıdan yürütülen faaliyetlere ilişkin bilgi ve belge talep edebilir. Geçiş süresi içinde 15 inci madde uyarınca iptal edilmeyen Turkuaz Kartta yer alan geçiş süresi kaydı, yabancının başvurusu hâlinde kaldırılır ve süresiz Turkuaz Kart verilir. Bu başvuru, geçiş süresinin dolmasına yüz seksen gün kalmasından itibaren, her durumda geçiş süresi dolmadan yapılır. Bu süre dolduktan sonra geçiş süresi kaydının kaldırılmasına ilişkin yapılan başvuru reddedilir ve Turkuaz Kart geçersiz hale gelir.
(3) Turkuaz Kart sahibi yabancının, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına Turkuaz Kart sahibi yakını olduğunu gösteren ve ikamet izni yerine geçen belge verilir.
(4) Turkuaz Kart sahibi yabancı bu Kanunda düzenlenen süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanır.
(5) Turkuaz Kart uygulamasında; akademik alanda uluslararası kabul görmüş çalışmaları bulunanlar ile bilim, sanayi ve teknolojide ülkemiz bakımından stratejik kabul edilen bir alanda öne çıkmış olanlar ya da ihracat, istihdam veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye önemli katkı sağlayan ya da sağlaması öngörülenler nitelikli yabancı olarak değerlendirilir.
(6) Geçici koruma sağlanan yabancılara bu madde hükümleri uygulanmaz.”
Turkuaz kart edinmenin şartları nedir?
Turkuaz kart başvurusu yapılabilmesi için haiz olunması gereken şartlar incelenmesi gerekirse;
- Geçici koruma sahipleri turkuaz kart sahibi olamayacaktır. Mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma sahipleri ve vatansız kişiler turkuaz kart sahibi olabilecektir.
- Turkuaz kart kanunda tanımlanan “nitelikli yabancı” sayılan kişilere verilebilecektir.
- Turkuaz kart başvurusu için Turkuaz Kart Yönetmeliği Madde 8’deki belgeler ile yapılmalıdır.
- Turkuaz kart başvuruları genel müdürlükçe belirlenen puanlama sistemine göre değerlendirilecektir.
Turkuaz karta başvururken gerekli belgeler nelerdir?
Turkuaz karta başvuru yapılırken gerekli belgeler Turkuaz Kart Yönetmeliği madde 8’de düzenlenmiştir;
“ (1) Başvuru sırasında aşağıda belirtilen belgeler sisteme yüklenir:
- a) Başvuru dilekçesi,
- b) Yabancıya ait pasaport veya pasaport yerine geçen belgenin sureti,
- c) Varsa ilgili kamu kurum ve kuruluşundan alınan uygunluk belgesi,
ç) Bu Yönetmeliğin beşinci maddesinde sayılan yabancılar bakımından;
1) Nitelikli işgücü olarak değerlendirilen yabancı için diploma, iş sözleşmesi, özgeçmiş, atama veya görevlendirme yazısı, mesleki tecrübe, anadil dışında bilinen yabancı dilleri gösteren uluslararası düzeyde kabul edilen belgeler ile benzeri,
2) Nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen yabancı için yatırım büyüklüğü, istihdam düzeyi, ihracat tutarı, mali yeterlilik, faaliyet gösterilen bölge, sektör ve işi gösterir belgeler ile benzeri,
3) Bilim insanı veya araştırmacı için, diploma, akademik kariyer ve unvanı gösterir belge, sahip olunan akademik çalışmalar veya lisans, ticari marka veya patent belgeleri ile benzeri,
4) Kültürel, sanatsal veya sportif faaliyetler açısından ulusal veya uluslararası düzeyde başarılı olmuş yabancı için başarılı olduğunu gösterir belgeler ile benzeri,
5) Türkiye’nin veya Türk kültürünün tanınırlığına veya tanıtımına katkı sağlayan yabancılar için: Turkuaz gönüllüsü olarak uluslararası düzeyde yürütülen faaliyetlere ilişkin belgeler, fikir ve sanat eserleri, süresi, sürdürülebilirliği, devamlılığı ve etki alanı gibi bilgileri içeren tanıtım faaliyetlerine ilişkin belgeler ile benzeri,
belgeler içerisinden Genel Müdürlükçe belirlenerek Genel Müdürlük resmi internet sayfasında yayımlanan belgeler.
(2) Genel Müdürlük 5 inci maddede sayılan yabancılar bakımından her bir yabancı grubu için ayrı ayrı gerekli belgeleri belirlemeye, yeni belgeler eklemeye veya bu belgeleri değiştirmeye yetkilidir. Bu kapsamda yapılan düzenlemeler Genel Müdürlük resmi internet sayfasında yayımlanır.
(3) Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancıların yurtiçinden yapacakları başvurular bakımından yabancının geçerli ikamet iznine sahip olması şartı aranmaz.”
Turkuaz kart edinmenin sonuçları nedir?
Turkuaz kart sahibi yabancıların faydalanabilecekleri haklara bakmak gerekirse;
- Turkuaz kart sahipleri süresiz çalışma iznin sağladığı haklardan faydalanacaktır.
- Türkiye’de askerlik yapma yükümlülüğünden muaftırlar.
- Seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme haklarından yararlanamazlar.
- Sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı olup, bu hakların kullanımında ilgili mevzuattaki hükümlere tabidirler.
- Bu kişilerin, Türkiye’deki ikamet, seyahat, çalışma, yatırım, ticari faaliyet, miras, taşınır ve taşınmaz iktisabı ile ferağı gibi konulara yönelik işlemleri, ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından Türk vatandaşlarına uygulanmakta olan mevzuata göre yürütülür.
- Bu hak ve yükümlülüklerin kullanılmasında özel kanunlarda Türk vatandaşı olma koşulu aranmışsa, Turkuaz Karta sahip olan kişiler bu haklardan yararlanmayı talep edemezler.
- 25/9/2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 12 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında Turkuaz Kart sahibi ve yakını, millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmaması ve geçiş süresi kaydının kaldırılması şartıyla Bakanlıkça teklif edilmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanabilir.
Turkuaz kartın edinilmesi kadar sürer?
Adalet Bakanlığı tarafından yargıda hedef süreler belirlenmiştir. Bu süreler davanın konusu ve niteliği uyarınca belirlenmiş olup İstinaf ve Yargıtay aşamaları bu süre içinde değerlendirilmez. Pratik uygulamalara göz atıldığında;
- Dilekçelerin tam ve eksiksiz olması
- Tebligat süreleri
- İlgili kurum ve kuruluşlardan gelecek yazılar
- Varsa tanıkların dinlenmesi gibi süreçler dava, iş ve işlem içeriğine göre değişiklik gösterir.
Ancak bir başvurunun veya davanın en kısa süre içerisinde sonuçlanması dosyanın yakından takip edilmesi ile birebir ilgilidir. İyi bir dosya takibi davanın, iş ve işlemlerinin gereksiz uzamasını engellemektedir.
En iyi göçmen hukuku avukatı nasıl bulunur?
Vatandaşlık hukukunda uzman bir avukat, taraflar arasındaki uyuşmazlıkların çözümü konusunda müvekkiline gerekli tüm hukuki desteği verir. Söz konusu uyuşmazlık çerçevesinde avukatın görevi, vekilliğini yaptığı kişinin hak kayıplarına uğramaması için dosya kapsamındaki gerekli çalışmaları yürütür ve davalardan olumlu sonuç alınması doğrultusunda hareket eder. Bu nedenle geri dönüşü imkânsız ve telafi edilemez zararların önüne geçilmesi, lehinize olan tüm hükümlerin uygulandığı hususunda şüphe kalmaması açısından uzman bir miras avukatı ile çalışmanız lehinize olacaktır.
Türk vatandaşlığı başvurusunda avukatın önemi nedir?
Avukatınız yapacağınız başvuru sebebiyle gerekli evrakların temini, hukuki yol haritasının çizilmesi noktasında tarafınıza hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmetleri sunarak amaca en hızlı ve en masrafsız yoldan ulaşmanızı sağlayacaktır.
Göçmen hukuku avukatı vekalet ücreti ne kadardır?
Avukat vekalet ücreti, hakkınızda yürütülecek işlem ve dava üzerinden belirlenmektedir. Bilindiği üzere her yıl Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yasalaşarak yürürlüğe girer. Vatandaşlık hukuku kapsamında görülen davalarda avukat vekalet ücreti, bu tarifede belirtilen ücretin altında bir tutar olarak belirlenemez. Dolayısıyla vatandaşlık avukatı vekalet ücreti her zaman sabit ve kesin değildir. Bununla birlikte Baro tarafından belirtilen asgari ücret tarifesinin üzerinde bir avukatlık ücreti belirlenmesi mümkün olabilir.