İş qəzası nədir?
İstehsalatda bədbəxt hadisə, işçinin işəgötürənin iş yerində və ya iş yerindən kənarda işlədiyi müddətdə baş verən fiziki və sonrakı psixi problemləri ilə məşğul olan bədbəxt hadisədir.
Bütün tədbirlər görülməsinə baxmayaraq, istehsalat qəzaları baş verə bilər. Zərərin ödənilməsi işçi ilə işəgötürən arasında bağlanmış müqaviləyə görə işəgötürənin üzərinə düşür. İşəgötürənin görmədiyi və ya kifayət qədər görmədiyi tədbirlər, pis iş şəraitinin səbəb olduğu bədbəxt hadisələr kimi səbəblərə görə məsuliyyət daşıyırıq. İstehsalat qəzası təkcə fiziki hadisəyə aid deyil, həm də zehni hadisələri gətirir. Yuxarıda qeyd olunan pis iş mühiti əslində hər ikisini nümunə göstərir. Zəif iş mühitlərində işçi yaralana, yaralana və ya ölə bilər. Təbii ki, pis iş mühitindən zərər görən işçi qarşıdakı illərdə yenidən necə işləyəcəyini, eyni işi görərkən necə qorxmayacağını, fiziki ziyana uğrayacağını düşünərək psixoloji olaraq çökmüş hiss edəcək. alındı. İstehsalatda bədbəxt hadisələrin yaratdığı bütün bu mənfi təsirləri aradan qaldırmaq üçün biz kompensasiya işlərinə müraciət edirik.
5510 saylı Sosial Sığorta və Ümumi Tibbi Sığorta Qanununun 13.a Maddəyə əsasən istehsalat qəzası sayılan hallar aşağıdakılardır:
- İşçinin iş yerində olarkən vurduğu fiziki və mənəvi zərər,
- Sığortalı işəgötürənin gördüyü işlərə görə öz adından və hesabına müstəqil işləyirsə, onun gördüyü iş ilə əlaqədar baş verən hər cür hadisələr,
- İşəgötürəndə işləyən sığortaolunan vəzifəli şəxs kimi iş yerindən kənarda başqa yerə göndərildiyi üçün işçinin əsas işini yerinə yetirmədiyi vaxt ərzində vurduğu zərərlər;
- Sığorta olunan laktasiya edən qadının əmək qanunvericiliyinə uyğun olaraq uşağına süd vermək üçün ayrılmış vaxt ərzində vurduğu zərərlər;
- Sığortalının işəgötürən tərəfindən ayrılmış nəqliyyat vasitəsi ilə iş görüldüyü yerə gedib-gəlməsi zamanı baş verən və sığorta olunanı dərhal və ya sonradan fiziki və ya əqli cəhətdən qüsurlu edən hər hansı bədbəxt hadisə istehsalat qəzası hesab edilir.
İstehsalat qəzasında iş yeri anlayışı 4 divarla örtülmüş yer demək deyil. İşçinin əmək haqqı, fiziki və mənəvi zərər hesablanır.Bu hadisənin baş verdiyi yer mütləq iş yeri deyil. Burada əsas hadisə işgüzar münasibətə görə bir yerdə olarkən xoşagəlməz hadisə ilə üzləşməkdir.
İş qəzası kompensasiyası işi nədir?
İstehsalatda bədbəxt hadisə nəticəsində zərərin ödənilməsi işi iş yerində işləyən işçinin xəsarət alması və ya ölümü halında qohumlarına və ya özünə kompensasiya tələb edilən haldır.
İstehsalat qəzası ilə bağlı kompensasiya işi kimə qarşı qaldırıla bilər?
İstehsalatda bədbəxt hadisə nəticəsində zərərin ödənilməsi iddiası, əgər varsa, işəgötürənə qarşı, əmək münasibətlərinə görə zərər çəkmiş şəxs və ya onların qohumları tərəfindən aşağı səviyyəli işəgötürənlərə qarşı qaldırıla bilər. Böyük bir şirkətin nəzdində işləyən başqa bir kiçik şirkətin işçisi yaralanırsa və ya ölürsə, hər iki şirkət ortaq məsuliyyət daşıyır və maddi və mənəvi ziyanı tələb edə bilər.
Nümunə verməklə izah edək ki, A adlı tikinti şirkətinin tikintisinin lifti B lift şirkəti tərəfindən hazırlanacaq. Hər hansı bir qəza nəticəsində B şirkətinin əməkdaşı yaralanırsa və ya həlak olarsa, A və B şirkətləri birgə məsuliyyət daşıyırlar.
İş yerinin ayrılması və qəza hesab edilə bilən vəziyyətlər
İşçinin işdə olarkən iş münasibətinə görə xəsarət alması və ya ölməsi lazım deyil.İş yerində xəstə olan və infarkt keçirən işçi də təzminat tələbi ilə çıxış edə bilər. Buradaki işyeri ifadesi 4 duvarlı çalışılan yer demek değildir. Kuryerlərin iş yerləri ümumiyyətlə küçələrdə olur və onların qəzası iş qəzası sayılır.Burada iş yeri termini işin yerinə yetirildiyi an istənilən yer ola bilər.
İş qəzası zamanı kompensasiya iddiasının açılması üçün vaxt və fasilə
İstehsalat qəzasına görə təzminat tələb etmək hüququmuz hadisənin baş verdiyi andan 10 ildir. Bu 10 ildən sonra bizim təzminat tələbimiz vaxtaşırı olur və biz məhkəməyə müraciət edə bilmirik. İş qəzasının nəticəsi iddianın müddətinə təsir göstərmir.
Əgər iş qəzası ilə bağlı cinayət işi qaldırılıbsa, məsələn, tikintidə təhlükəsizlik torundan istifadə etmədiyi üçün yıxılaraq dünyasını dəyişən 2 işçiyə görə tikinti şirkəti məsuliyyət daşıyır və cinayət işi qaldırılır. Bu işdə iddia müddəti istehsalat qəzası işində iddia müddətindən artıq tətbiq edilir.
İş qəzasına görə kompensasiya iddiasını kim qaldıra bilər?
İş qəzası nəticəsində açılacaq təzminat iddiaları Türkiyə Respublikası vətəndaşları və ya iş icazəsi olan əcnəbilər və ya onların yaxınları tərəfindən açıla bilər. Bu təzminat işlərinin açılması üçün vacib olan iş icazəsidir.
İşçilər iş icazəsi olmadan nə etməlidirlər?
Bədbəxt hadisənin istehsalat qəzası kimi təsnifləşdirilməsi və bu bədbəxt hadisəyə görə işəgötürənin məsuliyyət daşıması üçün işçi ilə işəgötürən arasında bağlanmış müqavilə rəsmi qaydada sığortalanmalıdır. İstisna olaraq sığortası olmayan işçilər bu iddia ilə məhkəməyə müraciət edə bilməzlər. Sığortasız işçilər istehsalat qəzası keçirdikdə, onlar istehsalat qəzasına görə kompensasiya iddiası qaldıra bilməzlər, lakin maddi və mənəvi təzminat tələb edə bilərlər. Bu kontekstdə qanunverici belə bir hüquq verib.
İstehsalat qəzası zamanı maddi və mənəvi ziyan
Kompensasiya
Bu, unudulmaması lazım olan, işçinin iş yerində aldığı bədən xəsarətinin təsirindən yaranan psixoloji zərər nəticəsində iddia edilə bilən bir təzminat işidir. Mənəvi zərərin ödənilməsi zərərçəkmiş işçidən və ya dəymiş ziyana məruz qalan işçinin qohumlarından tələb oluna bilər.
Maddi kompensasiya
Maddi təzminat tələbi işçinin təsadüfən xəsarət alması nəticəsində iddia edilir. Əgər işçi əmək qabiliyyəti olmayandırsa əlillik kompensasiyasıtələb olunur. Hadisədən də anlaşıldığı kimi, işçinin əmək qabiliyyətini itirdiyi və bu proseslə işləyə bilmədiyi üçün təzminat tələbi ən böyük hüquq və ehtiyacdır.
Əgər işçinin aldığı zədə daimi əlillik yaradırsa daimi əlillik kompensasiyası tələb olunur. Fəhlə artıq işləmək iqtidarında olmadığı üçün özünü və himayəsində olanları dolandıra bilmir və təzminat tələb edir. Daimi əmək qabiliyyətinin itirilməsi üçün kompensasiya üçün normal işçi qüvvəsinin 10%-ni itirmək kifayətdir.
Yaralı və daimi əlil olmaq o demək deyil ki, yalnız görünən xəsarətlər var. Peşə xəstəlikləri də bu vəziyyətə daxildir, məsələn, mədən işçisinin tənəffüs yollarının əvvəlki kimi fəaliyyət göstərə bilməməsi və həddindən artıq kömür tozundan ağciyərlərinin zədələnməsi nəticəsində təngnəfəslik olması halında daimi zədələnmə və işləmək qabiliyyətinin olmaması.
İşçi bədbəxt hadisə nəticəsində vəfat etdikdə, dəstəkdən məhrum olmaq üçün kompensasiya tələb olunur. Bu iş işçinin ölümündən sonra öz himayədarlarına baxa bilməyəcəkləri üçün geridə qalanlar üçün dəstək təzminatıdır. Bu şəxslər işçinin anası, atası, bacısı, həyat yoldaşı və ya uşağı ola bilər. Bu kompensasiya tələbi yalnız işçinin ölümü ilə verilə bilər.
İstehsalatda bədbəxt hadisələrdə səlahiyyətli və səlahiyyətli məhkəmə
İş qəzasına görə məsuliyyət daşıyan məhkəmə Əmək Məhkəmələridir. Yurisdiksiya baxımından qəzanın baş verdiyi yerin məhkəməsi və ya işəgötürənin yaşayış ünvanı səlahiyyətlidir.
MƏHKƏMƏ QƏRAR
- Hüquq Bürosu 2013/15008 E., 2013/21708 K.
“Ədalət mətni”
MƏHKƏMƏ: Birinci İnstansiya Mülki Məhkəməsi
İddiaçı istehsalat qəzası nəticəsində əlilliyinə görə maddi və mənəvi təzminatın ödənilməsini istəyib.
Məhkəmə qərarlarında ifadə edildiyi kimi, tələbin rədd edilməsinə qərar verdi.
Hökmdən iddiaçının vəkili tərəfindən məhkəmə iclası ilə apellyasiya şikayəti verildikdən, apellyasiya vəsatətinin vaxtında olduğu başa düşüldükdən və İstintaq Hakiminin hazırladığı protokol və işdəki sənədlər oxunduqdan sonra apellyasiya şikayəti verilmiş müddəa ilə bağlı işə baxılıb. Mülki Prosessual Məcəllənin 438-ci maddəsinə əsasən. Ali Məhkəmədə ekspertizanın dinləmə ilə keçirilməsi ilə bağlı vəsatətin rədd edilməsinə qərar verildikdən sonra işin zəruriliyinə baxılıb və aşağıdakı qərar qəbul edilib.
QƏRAR
İddia sığorta olunanın 13.01.2008-ci il tarixdə istehsalatda baş vermiş bədbəxt hadisə nəticəsində dəymiş maddi və mənəvi zərərin ödənilməsinə dair tələblərindən gedir.
Məhkəmə tərəflər arasında münasibətlərin xidmət müqaviləsinə əsaslanmadığını, bu münasibətlərin əmək müqaviləsi olduğunu və baş vermiş hadisənin istehsalatda bədbəxt hadisə olmadığını əsas gətirərək işin rədd edilməsinə qərar versə də, bu nəticə məqsədəuyğun hesab edilməyib. aşağıdakı səbəblərə görə.
İstehsalat qəzasının tərifi 506 saylı Qanunun 11-ci və 5510 saylı Qanunun 13-cü maddəsində verilmişdir. 13.01.2008-ci il tarixdə qüvvədə olan 506 nömrəli Qanunun 11-ci maddəsinə əsasən bədbəxt hadisə baş verdikdə sığortaolunan iş yerində olarkən laktasiya edən qadın sığortaolunanın əsas işini yerinə yetirmədiyi vaxtlarda işləmişdir. işəgötürənin sığortaolunanı vəzifə yerinə yetirərkən başqa yerə köçürməsinə.İstehsalatda bədbəxt hadisələr dedikdə, sığorta olunanın işəgötürən tərəfindən ayrılmış nəqliyyat vasitəsi ilə iş yerinə gətirilərkən və iş yerindən iş yerinə gətirilərkən süd vermək üçün ayrılmış vaxtlarda baş verən hadisələrə istehsalat qəzaları başa düşülür. onların övladıdır və bu, sığortalının dərhal və ya daha sonra fiziki və ya əqli cəhətdən nasazlığına səbəb olur.
Bundan əlavə, Təşkilatın iş qəzası araşdırma hesabatları, əksi sübut edilənə qədər etibarlı sənədlərdir və Qurum tərəfindən edilən araşdırma nəticəsində zərər verən bir hadisə iş qəzası olaraq qəbul edilərsə, bunun əksi yalnız aşkar edilə bilən bir məsələdir. məhkəmə tədbiri ilə. Qurum tərəfindən iş qəzası kimi qəbul edilən bir hadisənin iş qəzası olmadığı təsbit edildiyi hallarda, doğru sahələr təsirləndiyi üçün SGK və müvafiq işəgötürənin rəqib kimi qəbul edilməsi məcburidir.
İndiyə qədər edilən izahatlardan sonra dosyenin əhatəsindən belə anlaşılır ki, 13.01.2008-ci il tarixdə baş vermiş hadisə Qurum tərəfindən iş qəzası kimi qəbul edilmiş və Qurum tərəfindən qəza törədən şəxsə istehsalatda bədbəxt hadisələrdən sığorta şöbəsindən 40,20% əlilliyə görə ödəniş ödənilmişdir. .
Belə ki, zərərçəkmiş iddiaçının Qurum tərəfindən iş qəzası kimi xəsarət alması və ona iş qəzası sığortası şöbəsindən ödəniş edildiyi anlaşıldığı üçün, yuxarıda qeyd olunan zərərverici hadisənin iş olmadığına dair qiymətləndirmə və ya qərar qəza, yuxarıda izah edildiyi kimi, ancaq əksini iddia edənlər tərəfindən açılacaq.”Qəzanın olmadığının təsbiti” ilə gündəmə gətirilə biləcək bir məsələdir. Çünki hadisənin iş qəzası olmadığının müəyyən edilməsi halları bir baxımdan SGK-nın hüququ ilə bağlıdır və SGK bu təzminat işlərində tərəf deyil. Müvafiq olaraq, Məhkəmənin Qurumun tərəf olmadığı bu işdə hadisənin istehsalat qəzası olmadığını qiymətləndirərək işə xitam verməsi düzgün deyildi. Bundan əlavə, məhkəmənin qəbul etmə üsulu baxımından, yuxarıda qeyd olunan hadisə istehsalat qəzası olmasa da, hüquq pozuntusu törətsə belə, icraat zamanı işin mahiyyəti üzrə qərarın verilməsi düzgün deyil. iş qəzası sayıla bilməyən bir hadisədə Əmək Məhkəməsi və burada həlledici orqanın ümumi yurisdiksiyası ümumi yurisdiksiya məhkəmələridir.
Ediləcək ilk şey cavabdehdən 13.01.2008-ci il tarixdə baş vermiş hadisənin iş qəzası olub-olmamasının müəyyən edilməsi üçün məhkəməyə müraciət edib-etməyəcəyini soruşmaq, cavabdehin məhkəməyə müraciət edəcəyini bildirəcəyi təqdirdə bu təyinatlı iddianın nəticəsini gözləməkdir. bu iddianı qaldırın, əgər hadisənin iş qəzası olmadığına dair bu qərarla yekunlaşarsa, aidiyyəti olmayan bir qərar verərək və faylı Birinci İnstansiya Mülki Məhkəməsinə təqdim edin. məsələni və bütün sübutları birlikdə qiymətləndirərək qərar qəbul etmək.
Bu halda iddiaçının vəkilinin bu məqamlara yönəlmiş etirazları qəbul edilməli və müddəa ləğv edilməlidir.
NƏTİCƏ: 25.11.2013-cü il tarixdə yekdilliklə qərara alınmışdır ki, yuxarıda göstərilən səbəblərə görə hökm ləğv edilsin, apellyasiya haqqı tələb əsasında iddiaçıya qaytarılsın.